Stelselwijziging jaarrekening

Stelselwijziging jaarrekening

Een stelsel is geheel van regels voor het opstellen van een jaarrekening. De volgende onderdelen bevat een stelsel.

1. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling.
   • Waardering van activa en passiva.
   • Resultaatsbepaling.
   • Noodzaak of toelaatbaarheid van rechtstreeks vermogensmutaties.
2. Consolidatiegrondslagen en bevat onder andere regels voor verwerking van onderlinge transacties.
3. Presentatie zoals groeperen posten, samenvoegen posten of ontleden en rangschikken posten.
4. Kasstroomoverzicht.

Op moment dat één van de vier gewijzigd worden in de huidige jaarrekening ten opzichte van de voorgaande jaarrekening is er sprake van een stelselwijziging. Ook als er een bepaald stelsel niet meer toelaatbaar of van toepassing is en deze wordt gewijzigd naar een ander stelsel is er sprake van een stelselwijziging. RJ 140.102

Een stelsel wordt voor het eerst gekozen bij het opmaken van de eerste jaarrekening. Van belang hierbij is dat er een goed beeld gevormd kan worden omtrent het vermogen en het resultaat. Tevens kan de bepaling van de liquiditeit en solvabiliteit een belangrijk aspect zijn.

Ook als er een nieuwe post voorkomt in de jaarrekening moet er een stelselkeuze gemaakt worden. Er in deze gevallen dan ook GEEN sprake van een stelselwijziging.

Voorbeelden van een stelselwijziging

Van ieder van de vier genoemde onderdelen van een stelsel wordt een voorbeeld gegeven.

• De waardering van de materiële vaste activa wordt aangepast van historische kostprijs naar actuele waarde.
• Als een winst- en verliesrekening van een categoriale naar een functionele indeling wordt gewijzigd is er sprake van een stelselwijziging.
• Een wijziging van de rubricering.
• Het kasstroomoverzicht opstellen volgens de directe methode, terwijl dit voorgaand jaar volgens de indirecte methode gebeurde.

Stelselmatigheid

Stelselmatigheid komt op verschillende plekken in de wet terug.

• De balans en toelichting moet getrouw, duidelijk en stelselmatig de grootte en de samenstelling van het eigen vermogen weergeven.
• De winst- en verliesrekening en toelichting moet getrouw, duidelijk en stelselmatig de grootte van het resultaat weergeven.

Alleen bij gegronde redenen mogen de grondslagen voor het bepalen van de waardering van activa en passiva en de winst- en verliesrekening worden gewijzigd. Er dient sprake te zijn van gelijktijdige stelselmatigheid, wat betekent dat gelijksoortige activa dezelfde grondslagen verkrijgen.

De volgtijdige stelselmatigheid betekent dat als er een stelsel is gekozen dat deze in de daarop volgende jaren wordt gehandhaafd. Hiermee wordt het doel beoogd om de jaarrekening het vereiste inzicht te verschaffen.

Wijzigen van het stelsel

Als een stelselwijziging verplicht of toelaatbaar is kan deze worden toegepast. Er moet sprake zijn van een gegronde reden, waarbij centraal dient te staan dat het inzicht van de jaarrekening vooruit gaat.

Wanneer is een stelselwijziging verplicht?

1. Wetgeving.
2. Richtlijnen voor de jaarverslaggeving vereisen de wijziging.
3. De wijziging verbetert de inzicht in de jaarrekening.

Gegronde redenen voor een stelselwijziging.

• Er zijn andere internationale opvattingen.
• De moedermaatschappij past deze grondslagen toe.
• De activiteiten van de rechtspersoon zijn gewijzigd.
• De bedrijfstak hanteert een bepaald stelsel.

Verwerking stelselwijziging jaarrekening

Een stelselwijziging dient retrospectief te worden verwerkt (met terugwerkende kracht). Het eigen vermogen aan het einde van de periode van het voorgaande boekjaar dient te worden herberekend. Dit is het cumulatieve effect van de stelselwijziging en dient als een rechtstreekse mutatie in het eigen vermogen te worden verwerkt in het eigen vermogen van het huidige boekjaar. Er wordt rekening gehouden met de belastingen naar de winst.

Als het cumulatieve effect van de stelselwijziging niet bepaald kan worden is het toegestaan om de prospectief te verwerken. Er vindt geen herrekening plaats en de stelselwijziging wordt alleen in het huidige boekjaar verwerkt.

De wijziging dient betrokken te worden op alle activiteiten en voor het volledige boekjaar. Ook als besloten is tot een wijziging gedurende of na het boekjaar.

Verwerking vergelijkende cijfers

De vergelijkende cijfers worden herzien, zodat dit de vergelijkbaarheid ten goede komt. Tevens dienen de verschillen tussen de oorspronkelijke cijfers en gewijzigde vergelijkende cijfers in de toelichting inzichtelijk gemaakt te worden.

Als de vergelijkende cijfers niet herzien kunnen worden, dient de reden en de aard van de aanpassing als dit wel was gebeurd te worden toegelicht. Het cumulatieve effect van de stelselwijziging wordt getoond als een rechtstreekse mutatie in het eigen vermogen en niet als resultaat. Als er sprake is van een meerjarig overzicht in de jaarrekening, dienen deze cijfers ook te worden herberekend. Als dit praktisch gezien niet mogelijk is, dient dit te worden toegelicht.

In de toelichting wordt vermeld wat de verschillen zijn tussen het nieuwe en oude stelsel en daarnaast wat de redenen zijn voor de wijziging. Een wijziging van het stelsel met uitzondering van de rubricering dienen de volgende zaken te worden verantwoord.

• Effecten van de stelselwijzing.
• Betekenis van de wijziging voor het vermogen en resultaat.
• Betekenis van de wijziging voor de individuele posten.

Door het resultaat en het vermogen van het voorgaande boekjaar volgens het nieuwe stelsel te tonen of door het resultaat en vermogen van het huidige jaar volgens het oude stelsel te tonen, wordt inzicht verkregen in de betekenis van de stelselwijziging. Als deze betekenis niet zichtbaar is te maken dient de reden toegelicht te worden.

Ook dient er bij een belangrijke kwalitatieve invloed op de volgende boekjaren cijfermatig te worden weergeven. Indien cijfermatig niet mogelijk is, dient de reden te worden toegelicht.